ხმის გავრცელება – Word Of Mouth

„წარმატების მისაღწევად უნდა დაუკავშირდეთ მათ, ვინც საზოგადოების ყურადღების ცენტრშია
და ვისაც სხვებზე გავლენის მოხდენა შეუძლიათ”. ედ კელერი, „Word of Mouth &Consulting“-ის ხელმძღვანელი

ანდაზა – „კმაყოფილი კლიენტი თქვენი საუკეთესო სეილსმენია”.

„ის რომ თქვენი პროდუქტი მარკეტინგული ინსტრუმენტების საშუალებით იყიდება ილუზიაა. რეალობა ისაა, რომ მყიდველი ყიდვის გადაწყვეტილების მიღებისას დამოუკიდებელ წყაროს ეყრდნობა. კვლევებმა აჩვენა, რომ რეკლამიდან და სხვა მარკეტინგული მსაზლებიდან მიღებული ინფორმაციის შესახებ, ადმიანები მეგობრებისა და ახლობლების წრეში საუბრობენ. მათი გადაწყვეტილება დამოკიდებულია იმაზე, თუ რას ურჩევენ ისინი.“ გახმაურებული წიგნის, “The Secret of Word of Mouth” – ის, ავტორის, ჯორჯ სილვერმენის ეს სიტყვები საყურადღებოა არამარტო დასავლეთს, არამედ ქართველი მარკეტერებისთვის.

ტრადიციული რეკლამა, მიუხედავად მისი პოპულარობისა, სულ უფრო ნაკლებად ახდენს გავლენას მყიდველზე. ადამიანების დიდ ნაწილს რეკლამის არ სჯერა. მარკეტინგული კვლევის კომპანია„Yankelovich”-მა აღმოაჩინა, რომ რეკლამას მყიდველთა მხოლოდ 24% ენდობა. არსებობსკორპორაციული პარადოქსი – რაც უფრო ინტენსიურია პროდუქტის რეკლამირება, მიზნობრივი აუდიტორიისათვის მით ნაკლებად სარწმუნო ხდება მის შესახებ მიწოდებული ინფორმაცია.

უკანასკნელ პერიოდში მარკეტერებმა აქტიურად დაიწყეს მარკეტინგული კომუნიკაციის ისეთი საშუალების გამოყენება, როგორიცაა Word of Mouth-ი. მყიდველთა დასარწმუნებლად და მათზე ზემოქმედების მოსახდენად ის გაცილებით ძლიერი ინსტრუმენტი აღმოჩნდა, ვიდრე ნებისმიერი რეკლამა. კვლევებმა აჩვენა, რომ დასავლეთში სამომხმარებლო საქონლის ორ მესამედზე მეტი WOM-ის გავლენით იყიდება.

ინგლისურ ტერმინს Word of Mouth ქართულ ენაზე ყველაზე მეტად „ხმის გავრცელება” შეესატყვისება. ამა თუ იმ პროდუქტის ან სერვისის ყიდვის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებისას ოჯახის წევრების, ახლობლების, თანამშრომლებისა და ავტორიტეტული პირების აზრს დიდ მნიშვნელობას ვანიჭებთ. ისინი ხომ საკუთარ გამოცდილებას ეყრდნობიან, მათ არც კომერციული ინტერესი აქვთ და არც რაიმეს გაყიდვას ცდილობენ. ამიტომ, მათი მოსაზრება უფრო ობიექტურად და დამაჯერებლად მიგვაჩნია.

WOM-ის დროს მოტივირებულია როგორც ინფორმაციის მიმღები – პოტენციური მყიდველი, ასევე ხმის გამავრცელებელი – ინფორმაციის წყარო. პოტენციური მყიდველი მოტივირებულია იმდენად, რამდენადაც ყიდვის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებამდე სურს, პროდუქტზე ან სერვისზე რაც შეიძლება მეტი ინფორმაცია მიიღოს სხვებისაგან. მაგალითად, კინო- თეატრში წასვლამდე ახლობლების წრეში ვეძებთ იმას, ვინც უკვე ნახა ფილმი – მისი აზრი ჩვენთვის მნიშვნელოვანია. სამრეწველო დანიშნულების პროდუქტების მწარმოებელი კომპანიების შესყიდვების მენეჯერები ხშირად ეკონტაქტებიან თავიანთ კოლეგებს სხვა კომპანიებიდან, რათა მათი აზრი გაიგონ მომწოდებლების პროდუქტის შესახებ.

ინფორმაციის წყაროს მოტივაცია უფრო მრავალმხრივია. ხშირად, ამა თუ იმ პროდუქტის ან სერვისის ავკარგიანობაზე მათი მოხმარებით მიღებული შთაბეჭდილებების საფუძველზე ვსაუბრობთ. ერთი მხრივ, ამით საკუთარი გადაწყვეტილების სისწორეში ვრწმუნდებით, ყიდვის შემდგომ ეჭვს ვიქარწყლებთ და „კოგნიციურ (შემეცნებით) დისონანსს” ვამცირებთ. მეორე მხრივ კი, შეძენილი პროდუქტის შესახებ სხვების მიერ გამოთქმული დადებითი აზრი კმაყოფილებას გვანიჭებს და კიდევ უფრო გვარწმუნებს ჩვენს „ბრძნულ” გადაწყვეტილებაში.

პროდუქტით ან სერვისით უკმაყოფილო კომუნიკატორის მოტივაცია მეგობრებისა და კოლეგებისთვის ანალოგიური პრობლემის აცილებაში დახმარებაა.

„გულის მოფხანის“ მიზნით, უკმაყოფილო მომხმარებელი მაქსიმალურად ავრცელებს ინფორმაციას ნეგატიური გამოცდილების შესახებ, რითიც ცდილობს, ზიანი მიაყენოს გამყიდველს. ცნობილია, რომკმაყოფილი მომხმარებელი უფრო სიტყვაძუნწია, ვიდრე უკმაყოფილო. ეს უკანასკნელი საშუალოდ 11 ადამიანს უყვება ნეგატიური გამოცდილების შესახებ, მაშინ, როცა კმაყოფილი მომხმარებელი საშუალოდ მხოლოდ 3 ადამიანს უზიარებს თავის პოზიტიურ შეხედულებას. ამასთან, იმ ახალი პროდუქტის გაყიდვის ალბათობა, რომლის შესახებ დადებითი ხმა გავრცელდა, 3 ჯერ უფრო მაღალია, ვიდრე – უარყოფითი იმიჯის მქონე პროდუქტის.

WOM-ი წარმატებით გამოიყენება სხვადასხვა სამომხმარებლო პროდუქტისა და სერვისის მარკეტინგული კომუნიკაციისას. 2006 წელს კომპანია „Word of Mouth&Consulting”-მა მარკეტინგული კვლევის შედეგად დაადგინა, რომ ამერიკელმა მომხმარებლებმა ერთი კვირის განმავლობაში ყველაზე მეტი „ისაუბრეს” კვების პროდუქტების, მედიისა და გართობის, ალკოჰოლური და უალკოჰოლო სასმელების, მოგზაურობასთან დაკავშირებული სერვისების ბრენდების შესახებ. ყველაზე ნაკლები კი – საოჯახო, ბავშვთა და სახლისათვის განკუთვნილი პროდუქტების ბრენდების შესახებ.

კვლევის შედეგად აღმოჩნდა, რომ

• „საუბრების” 70% შედგა პირისპირ, 19% ტელეფონით, 4% ელექტრონული ფოსტით, 3% ტექსტური შეტყობინებებით, 1% ონლაინ რეჟიმში „ჩატაობით” და 3% სხვა საშუალებით.
• ბრენდების შესახებ საუბრობდნენ მეუღლესთან/პარტნიორთან – 25%, ოჯახის წევრთან – 23%, პირად მეგობართან – 17%, საუკეთესო მეგობართან – 9%, თანამშრომელთან – 15%, ნაცნობთან – 6%, ექსპერტთან – 4%, უცნობთთან – 2%.
• „საუბრები” ბრენდების შესახებ უმეტესად იყო პოზიტიური(62%), შერეული (16%), ნეგატიური (10%) და ნეიტრალური (12%).

WOM-ს განსაკუთრებული როლი აკისრია ძვირად ღირებული და სოციალური მნიშვნელობის პროდუქტებისა და სერვისის შერჩევისას (ავტომობილი, ბინა, ტანსაცმელი, ავეჯი, სპექტაკლი, ფილმი, სასტუმრო, რესტორანი, კლუბი და ა.შ). იმ ადამიანების აზრი, რომლებიც იმავე სოციალურ ფენას ეკუთვნიან, გვეხმარება, არა მხოლოდ ფინანსური, არამედ სოციალური რისკიც შევამციროთ. WOM-ს აქტიურად მიმართავენ მაღალტექნოლოგიური და ინოვაციური პროდუქტების მარკეტინგისას.

როდესაც Intel-მა ბაზარზე ახალი თაობის პროცესორი Core 2 Duo დანერგა, რეკლამასთან ერთად, წარმატებით გამოიყენა WOM-ი. როგორც Intel-ის მარკეტინგის მენეჯერმა ქეით ბარლეიმ აღნიშნა,„Pentium-ი უკვე ათ წელზე მეტია ბაზარზე და მისი ბრენდის ცნობადობა ძალზედ მაღალია. მისათვის, რომ მომხმარებლები დავარწმუნოთ ახალი თაობის პროცესორის უპირატესობაში, რეკლამა საკმარისი არაა. საჭიროა WOM-ის დამოუკიდებელი კამპანია Core 2 Duo-ს ავკარგიანობაზე ხმის გასავრცელებლად. ამ მიზნით, Intel-მა წამოიწყო „Multiply Your Posibilities” („გაზარდე შენი შესაძლებლობები”) კამპანია, რომლის ფარგლებშიც Fox Sports-ის საიტზე განათავსა ონლაინ თამაშიStick Cricket-ი. „თუ თქვენ Stick Cricket-ს ითამაშებთ Core 2 Duo-ს პროცესორიანი კომპიუტერით, მაშინ თქვენი ქულები საგრძნობლად გაიზრდება” – ამბობდა Intel-ის მიერ ახალგაზრდებისათვის გაგზავნილი მესიჯი. ექვსი კვირის განმავლობაში Stick Cricket-ი 198,000 ჯერ ითამაშეს, რამაც პოზიტიური გავლენა მოახდინა Core 2 Duo-ს ბრენდის პოპულარიზაციაზე. ამ პროცესორის წყალობით, Intel-ი დიდ შესაძლებლობებს აძლევდა სახლში გართობის მოყვარულებსაც, რომელთაც შეეძლოთ, ფილმები, მუსიკა და თამაშები გაცილებით სწრაფად და ადვილად გადმოეტვირთათ ინტერნეტიდან.

WOM-ის მარკეტინგის ასოციაცია WOMMA ხმის გავრცელებასთან დაკავშირებული საქმიანობის შემდეგ მეთოდებს გამოყოფს. ესენია:

• „Buzz”მარკეტინგი,
• „Viral”(„ვირუსული”) მარკეტინგი,
• „Community”მარკეტინგი,
• „Grassroots”(სახალხო) მარკეტინგი,
• „ევანგელისტური” მარკეტინგი,
• „Product Seeding”(„პროდუქტის დათესვა”),
• „Infl uencer”მარკეტინგი,
• „ჩაუსე” მარკეტინგი და „რეფერალური” პროგრამები.

განვიხილოთ თითოეული მათგანი.

„Buzz” მარკეტინგი ითვალისწინებს ყურადღების მისაპყრობი გასართობი, საჩვენებელი სანახაობებისა და ახალი ამბების გამოყენებას, რაც გამოიწვევს საზოგადოებაში მითქმა-მოთქმას (ბზუილს, რასაც Buzz-ი ნიშნავს) და ლაპარაკს დააწყებინებს ადამიანებს თქვენი კომპანიის ან პროდუქტის შესახებ.

ენერგეტიკული სასმელის „Red Bull”-ის მწარმოებელი კომპანია, ბრენდის პოპულარიზაციის მიზნით, მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში პერიოდულად აწყობს საჰაერო შოუს „Flugtags”(ფრენის დღეები). ეს არის ძალზედ მხიარული ღონისძიება, რომლის დროსაც მონაწილეები საკუთარი ძალებით აგებული საფრენი აპარატის საშუალებით ეშვებიან ტბაზე ან ოკეანეზე.

„Virgin”–ის ბრენდის მფლობელი, მილიარდელი რიჩარდ ბრანსონი თითქმის შიშველი დაეშვა ამწეკრანით ნიუ–იორკის ცენტრში „ტაიმს სქუეაში”, რათა ყურადღება მიეპყრო და „Virgin Mobile”-ის სერვისზე გამოეწვია „Buzz”-ი.

„Viral” ანუ ვირუსული მარკეტინგის მიზანია მესიჯის სწრაფი და გეომეტრიული პროგრესიით გავრცელება. ამისათვის, ვებ-გვერდზე შემოსულ სტუმრებს თხოვნით მიმართავენ, რომ მათ პროდუქტის შესახებ არსებული ინფორმაცია მეგობრებს გაუგზავნონ. მესიჯის დაგზავნა ელექტრონული ფოსტითაც შესაძლებელია.

ინფორმაცია Tide-ის ახალი სარეცხი ფხვნილის შესახებ, რომელიც ცივ წყალში რეცხვის საშუალებას იძლეოდა და ამით ელექტროენერგიას ზოგავდა, ელექტრონული ფოსტით იმ მომხმარებლებს დაეგზავნა, რომელთა მისამართი ცნობილი იყო. მომხმარებლებს შეეძლოთ, ერთი პაკეტი ასეთი სარეცხი ფხვნილი უფასოდ მიეღოთ, ეანგარიშათ მიღებული ეკონომია და ის მეგობრებისათვის შეეთავაზებინათ. სპეციალურ ვებ–გვერდზე შესაძლებელი იყო იმის დათვლა, თუ რამდენმა ადამიანმა გაუგზავნა შეტყობინება მის მეგობარს ელექტრონული ფოსტით. ერთ კვირაში ვებ–გვერდზე შემოსულთა რაოდენობა 904%-ით გაიზარდა და Tide-მა ერთ თვეში 483,343-ით გაზარდა მომხმარებელთა ელექტრონული ფოსტის მისამართების რიცხვი.

ალბათ, ჩვენს ბევრ მკითხველს აქვს გახსნილი უფასო ელექტრონული ფოსტა Hotmail-ზე. საქმიანობის დასაწყისში კომპანიამ მოახერხა, რომ თავისი მომხმარებლები მნიშვნელოვან სავაჭრო ძალად გაეხადა. სლოგანის – „გააგზავნე ერთი „იმეილი” და მიიღე ელექტრონული ფოსტით უფასოდ სარგებლობის უფლება Hotmail-ზე” – საშუალებით კომპანიამ 18 თვეში 12 მილიონი ადამიანი მიიზიდა. დღეს Hotmail-ი Microsoft –ს ეკუთვნის და მას 80 მილიონზე მეტი რეგისტრირებული მომხმარებელი ჰყავს.

„Community” მარკეტინგი. სიტყვა Community გარკვეული ინტერესით გაერთიანებულ ადამიანთა ჯგუფს ნიშნავს. მარკეტერები გამოყოფენ ადამიანთა გაერთიანებებს, რომელთაც განსაკუთრებული ინტერესი აქვთ გარკვეული პროდუქტის ან საქმიანობის მიმართ. ჩვენ განვიხილავთ: ბრენდის გარშემო გაერთიანებას (Brand Community), მომხმარებელთა ტრიბას, ვირტუალურ გაერთიანებებს.

ბრენდის გარშემო გაერთიანებულ ადამიანებს მეტნაკლებად მსგავსი სოციალური ფასეულობები აქვთ, რაც განპირობებულია გარკვეული ბრენდის მიმართ ინტერესით და დამოკიდებულებით. სხვა გაერთიანებებისაგან განსხვავებით, მისი წევრები, როგორც წესი, ერთმანეთთან ახლოს არ ცხოვრობენ. გამონაკლისია სპეციალურად ორგანიზებული „ბრენდფესტები”, რომლის დროს ბრენდის „ფანები” ერთად იყრიან თავს. ღონისძიების სპონსორები ცნობილი ბრენდების (მაგალითად, Jeep, Saturn, BMW, Harley-Davidson) მფლობელები არიან. ასეთი „ბრენდფესტები” მონაწილეებს ბრენდის მიმართ უფრო პოზიტიურად განაწყობს და ზრდის მათ ლოიალურობას. ისინი ემოციურად არიან ჩართული იმაში, რომ კომპანიის კეთილდღეობა გაიზარდოს, რისთვისაც ბრენდის მისიონერის როლს ასრულებენ.

მომხმარებელთა ტრიბას იგივე დანიშნულება აქვს. აქ გაერთიანებულ ადამიანებს ცხოვრების ერთნაირი სტილი ახასიათებთ და ერთნაირად ლოიალურები არიან გარკვეული საქმიანობის ან პროდუქტის მიმართ. ტრიბალური მარკეტინგის პრობლემა ერთი პროდუქტის მთელი ჯგუფის საჭიროებებთან მიბმაში მდგომარეობს. ტრიბა შეიძლება შეიქმნას როგორც სპორტული სახეობების (კალათბურთი, „სქეიტბორდის”), ასევე პროდუქტის მიხედვით (Citroen-ი ევროპაში და Ford Mustang-ი ამერიკის შეერთებულ შტატებში).

ვირტუალურ გაერთიანებებში ადამიანები ერთმანეთთან ონლაინ რეჟიმში ურთიერთობენ. ისევე, როგორც ბრენდის გარშემო გაერთიანებაში, აქაც მის წევრებს აერთიანებს ბრენდის სიყვარული, იქნება ეს Barbie (თოჯინა) თუ Blackberry PDA (პერსონალური ციფრული დამხმარე მოწყობილობა).

ვირტუალურ გაერთიანებებს შორის ყველაზე პოპულარული და სწრაფად მზარდია „ბლოგი”, სადაც ადამიანები თავიანთ მესიჯებს ვებ-ზე დღიურის (ჟურნალის) ფორმით აგზავნიან. „ბლოგინგი” დაიწყო, როგორც სახალხო მოძრაობა, რომლის დროსაც ადამიანები ერთმანეთს აზრებს უზიარებენ. ადამიანები ყოველდღიურად ათი ათასობით „ბლოგს” აგზავნიან.

„Grassroots” ანუ სახალხო მარკეტინგისას იწვევენ მოხალისეებს, რომლებიც გარკვეული მოტივაციის საფუძველზე, საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებში თავიანთ აზრს ავრცელებენ პროდუქტის შესახებ. მოხალისეები ექსპერტები არ უნდა იყვნენ.

ამერიკული ვისკის, Maker’s Mark-ის მოყვარულებს შეუძლიათ, ამ ბრენდის მწარმოებელი კომპანიის „ამბასადორები” (ელჩები) გახდნენ და, გარკვეული წახალისების საფუძველზე, რეკომენდაცია გაუწიონ მას. „ამბასადორებს” დროდადრო ეგზავნებათ ვისკი განსხვავებული შეფუთვით, რათა მათ სხვებს გადასცენ. „ამბასადორების” კოორდინატორმა, ემილი რეიდმა, აღნიშნა: „ეს პროგრამა უფრო წარმატებული აღმოჩნდა, ვიდრე ველოდით. ჩვენი გაყიდვები საგრძნობლად გაიზარდა”.

„ევანგელისტური” მარკეტინგი. მსგავსად რელიგიური ევანგელისტებისა, რომლებიც მასებს მოძღვრავენ, პროდუქტის ან კომპანიის დამცველები და მოხალისეები აქტიურად ავრცელებენ ხმას საზოგადოებაში საკუთარი სახელით.

„პროდუქტის დათესვისას” „სწორი პროდუქტი” „სწორ ხელში” უნდა ჩავდოთ „სწორ დროს”.

2002 წელს შოკოლადების მწარმოებელმა კომპანია „Moonstruck”-მა თავისი პროდუქტი ჩადო„Emmy”–ის სასაჩუქრე ჩანთაში, რომელიც ცერემონიალზე მოსულ დამსწრეთათვის იყო განკუთვნილი. დაჯილდოების ცერემონიის შემდეგ, კომპანიის მეპატრონემ სარა ბანიმ ოპრა უინფრის მეგობარი შენიშნა, რომელიც სიამოვნებით მიირთმევდა შოკოლადს, მივიდა მასთან და თავი წარუდგინა. 2003 წლის თებერვალში გამოსულ ჟურნალ „O”-ში გამოქვეყნდა ოპრას საყვარელი პროდუქტების ნუსხა, რომელშიც „Moonstruck”-ის შოკოლადიც იყო შესული. თუ 2002 წლის დეკემბერში „Moonstruck”-ის ვებ–გვერდზე შესულთა რაოდენობა 20,000 იყო, ჟურნალის გამოსვლის თვეს ის 1 მილიონამდე გაიზარდა.

„Infl uencer” (გავლენის მომხდენი) მარკეტინგის დროს კომპანია კონტაქტს ამყარებს საზოგადოების იმ ნაწილთან და ავტორიტეტებთან, ვისაც შეუძლია, პროდუქტის შესახებ ისაუბროს და სხვის აზრზე გავლენა მოახდინოს.

Palm–ი და Sony საჩუქრად ან სერიოზული ფასდაკლებით აძლევენ თავიანთ მაღალტექნოლოგიურ პროდუქტებს ექსპერტებსა და ავტორიტეტებს. დიდი მნიშვნელობა აქვს ისეთი ჟურნალისტების აზრს, როგორებიც არიან, მაგალითად, უოლტერ მოსბერგი (Wall Street Journal-იდან) და სტეფენ უილსტრომი (Businees Week-იდან). ისინი ტექნოლოგიურ პროდუქტებს მიმოიხილავენ ცნობილ ჟურნალებსა და გაზეთებში.

Apple Computer–ი მხარს უჭერს Mac-ის მომხმარებელთა ჯგუფს, რათა ისინი Mac-ის სხვა მომხმარებლებს პრობლემის გადაჭრაში დაეხმარონ და Apple-ის პროდუქტების შესახებ უახლესი ინფორმაცია მიაწოდონ.

„Cause” მარკეტინგს ხშირად სოციალურ მარკეტინგსაც უწოდებენ. კომპანია ორიენტირებულია სოციალურად დაუცველ ფენებზე და ეხმარება მათ, რათა კეთილგანწყობა და მხარდაჭერა მოიპოვოს.

Starbucks–ი, იმის მაგივრად, რომ რაც შეიძლება იაფად იყიდოს ყავის მარცვალი, გვერდს უვლის შუამავლებს და უშუალოდ აფორმებს კონტრაქტს ფერმერებთან. იგი ითვალისწინებს ფერმერების ეკონომიკურ სიდუხჭირეს და ყავის მარცვალში სტანდარტულზე მაღალ ფასს იხდის.

„რეფერალური” პროგრამების საშუალებით სტიმული ეძლევა კმაყოფილ და ლოიალურ მომხმარებელს, რათა კომპანიის მომხმარებელი გახადოს მისი რეფერენტული ჯგუფის წარმომადგენლები. ამ მეთოდს აქტიურად იყენებენ საფინანსო ინსტიტუტები. მაგალითად, კლიენტი, რომელიც ზრუნავს ბანკისათვის ახალი კლიენტების მოყვანაზე, მნიშვნელოვანი შეღავათებით სარგებლობს.

თუ ხმის გავრცელების მეთოდები კანონიერი და გამოცდილია, Shill-მარკეტინგი და ჭორი ტყუილთან არის ასოცირებული.

Shill-მარკეტინგი ითვალისწინებს ცრუმაგიერი მომხმარებლების გამოყენებას. ისინი დემონსტრირებას უკეთებენ პროდუქტს და მასზე ადამიანთა გარკვეულ წრეში საუბრობენ.

„Sony Ericsson”–მა მნიშვნელოვნად შეილახა რეპუტაცია, როდესაც ბაზარზე ახლად დანერგილი მობილური ტელეფონის – T68i-ის ფოტოგადაღების შესაძლებლობების პოპულარიზაციის მიზნით, 65 აგენტი დაიქირავა. აგენტები ჩაცმულნი იყვნენ, როგორც ტურისტები და შემთხვევით გამვლელებს სთხოვდნენ, მათთვის ფოტოსურათი ამ მობილური ტელეფონით გადაეღოთ. ფოტოსურათის გადაღების შემდეგ, “ცრუმაგიერი ტურისტი” საუბარს იწყებდა გამვლელთან მობილური ტელეფონის შესახებ. ასეთმა ოინმა, რა თქმა უნდა, გაზარდა ბრენდის ცნობადობა და, ალბათ, გაყიდვებიც, მაგრამ ვერ შექმნა უტყუარი WOM-ი.

განსაკუთრებით საშიშია კომპანიის ან მისი პროდუქტის შესახებ ჭორის გავრცელება. ეს მნიშვნელოვან დარტყმას აყენებს კომპანიის იმიჯსა და გაყიდვებს.

მომხმარებლებზე ზემოქმედების მოსახდენად WOM-ს დიდი ძალა აქვს. მიუხედავად ამისა, წარმატების მისაღწევად ის უნდა გამოვიყენოთ მარკეტინგული კომუნიკაციის სხვა ინსტრუმენტებთან (რეკლამა, პერსონალური გაყიდვა, PR-ი, გაყიდვის სტიმულირება, პირდაპირი მარკეტინგი) ერთად, რათა სინერგიის მაქსიმალური ეფექტი მივიღოთ.

წყარო: nplg.gov.ge